imza sirküleri ve teklif mektubu karşılaştırıldığında, bu imzaların birbirine benzer nitelikte olmadığından
KURUMCA YAPILAN İNCELEME:
Bornova Belediye Başkanlığı Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü tarafından 15.08.2014 tarihinde açık ihale usulü ile yapılan “Sosyal Tesislerin Temizlik Ve Bakım, Kullanım Organizasyonlarının Yaptırılması ve Spor Eğitimi” ihalesine ilişkin olarak Dorate Grup Bilişim Eğitim Sağlık Nakliyat Temizlik Tic. Ltd. Şti. nin15.09.2014 tarihinde yaptığı şikâyet başvurusunun, idarenin 22.09.2014 tarihli yazısı ile reddi üzerine, başvuru sahibince 30.09.2014 tarih ve 33160 sayı ile Kurum kayıtlarına alınan 29.09.2014 tarihli dilekçe ile itirazen şikâyet başvurusunda bulunulmuştur.
Başvuruya ilişkin olarak 2014/2922 sayılı şikâyet dosyası kapsamında yapılan inceleme neticesinde esas inceleme raporu tanzim edilmiştir.
KARAR:
Esas inceleme raporu ve ekleri incelendi.
İtirazen şikâyet dilekçesinde özetle,
1) İdarece teklif dosyalarında sundukları imza sirkülerindeki imza ile teklif mektubundaki imzalarının birbirine benzemediği gerekçesiyle tekliflerinin değerlendirme dışı bırakıldığı, idareye imzaların firma yetkililerine ait olduğunu beyan ettikleri, imzaların doğruluğu hakkında kriminal incelemesi yapılması gerektiği,
2) 4857 sayılı İş Kanunu gereğince belirli bir sayının üzerinde işçi çalıştırılan iş yerlerinde %3 oranında engelli işçi çalıştırılmasının zorunlu olduğu, tekliflerinin idarece değerlendirmesinde bu hususun dikkate alınması gerektiği iddia edilmektedir.
A) Başvuru sahibinin iddialarının değerlendirilmesi sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
1) Başvuru sahibinin 1’inci iddiasına ilişkin olarak:
İhale komisyonunca tekliflerin alınmasından sonra yapılan ilk oturumda Dorate Grup Bilişim Eğitim Sağlık Nakliyat Temizlik Tic. Ltd. Şti.nin teklifinin, teklif dosyasında sundukları şirket yetkilisine ait imza sirkülerindeki imza ile teklif mektubundaki imza arasında farklılık bulunduğu gerekçesiyle teklifinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verildiği anlaşılmıştır.
Başvuru sahibi isteklinin teklif dosyasında sunduğu imza sirküleri ile teklif mektubu incelendiğinde, Ankara 63. Noterliği tarafından onaylı 16.08.2013 tarihli imza sirkülerinde İbrahim Halil Kaya’nın 29.07.2013’ten itibaren şirket müdürlüğüne atandığı ve münferit imzası ile şirketi temsil ve ilzama yetkili olduğu belirtilerek adı geçen şahsın imza örneğine yer verildiği, başvuru sahibi tarafından sunulan teklif dosyasında yer alan teklif mektubunun ve eki birim fiyat teklif cetvelinin sağ alt köşesinde şirketin ticaret ünvanını içeren şirket kaşesinin bulunduğu, kaşelerin üzerindeki imzaların imza sirkülerinde yer alan imzalarla benzerlik gösterdiği, başvuru sahibi tarafından da hem idareye yapılan şikayet başvurusunda hem Kuruma yapılan itirazen şikayet başvurusunda teklif mektubundaki imza ile imza sirkülerindeki imzanın şirket yetkilisine ait olduğunun kabul edildiği tespit edilmiştir.
4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “Tekliflerin hazırlanması ve sunulması” başlıklı 30 uncu maddesinde; “Teklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme şartı olarak istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve ihaleyi yapan idarenin açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir.
Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve teklif mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış olması zorunludur. Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif teklif verilebileceğine dair hüküm bulunması halinde, alternatif tekliflerde aynı şekilde hazırlanarak sunulur…” hükmü,
Anılan Kanun’un “Tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 37’nci maddesinde “İhale komisyonunun talebi üzerine idare tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz.
Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir…” hükmüne yer verilmiştir.
4734 sayılı Kanun’un 37’nci maddesinin birinci fıkrasında, idarenin tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili olarak isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebileceği hükmüne yer verilmiştir.
Şikayete konu olayda teklif mektubunda yer alan imza ile imza sirküleri arasındaki benzerlik konusunda tereddüt yaşanılan bir durumda, idarece 4734 sayılı Kanunun 37 nci maddesinde belirtilen yetkinin kullanılması imkânının bulunduğu, teklif dosyasında yer alan bir belgenin sahih olup olmadığı konusunda önem taşıyan bir hususta, idarenin isteklinin bilgisine başvurmadan teklifini doğrudan değerlendirme dışı bırakmasına ilişkin işlemde mevzuata uyarlık bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
Öte yandan, teklifi değerlendirme dışı bırakılan isteklinin idareye yaptığı şikâyet başvurusunda ve Kuruma yaptığı itirazen şikayet başvurusunda imza sirkülerindeki imza ile teklif mektubundaki imzanın şirket müdürü tarafından imzalandığı ikrar edilmekle birlikte, başvuru sahibinin teklif dosyasında yer alan imza sirküleri ve teklif mektubu karşılaştırıldığında, bu imzaların birbirine benzer nitelikte olduğu ve imzalar arasında bariz bir farklılığın bulunmadığı tespit edilmiştir. Bu itibarla anılan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işleminin yerinde olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
2) Başvuru sahibinin 2’nci iddiasına ilişkin olarak:
Yapılan incelemede ihale komisyonunca başvuru sahibinin teklifinin ilk oturumda belge kontrol aşamasında değerlendirme dışı bırakıldığı, söz konusu isteklinin teklif fiyatı ile ilgili olarak ihale komisyon kararında herhangi bir değerlendirme bulunmadığı görülmüştür. Bununla birlikte başvuru sahibinin 1’inci iddiası yerinde bulunduğundan, teklif fiyatının değerlendirilmesi gerekmektedir.
Başvuru sahibi tarafından teklif fiyatının idarece 4857 sayılı İş Kanunu gereğince engelli işçi çalıştırılması durumu dikkate alınarak değerlendirilmesi talep edilmektedir.
İdari Şartname’nin “Teklif fiyata dahil giderler” başlıklı 25’inci maddesinde öngörülen maliyet kalemleri dikkate alınarak yapılan hesaplamada işçilik gideri, yemek ve yol gideri ile % 4 oranındaki sözleşme ve genel giderler dahil teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyetinin 7.787.692,62 TL olduğu tespit edilmiştir.
İdarece yapılan yaklaşık maliyet hesabında da %4 sözleşme giderleri ve genel giderler dâhil teklif edilmesi gereken asgari işçilik maliyeti tutarının 7.787.692,62 TL şeklinde hesaplandığı ve bu tutara %10 yüklenici karı (748.816,60 TL) eklenerek yaklaşık maliyetin 8.536.509,22 TL bulunduğu anlaşılmıştır.
Başvuru sahibi Dorate Grup Bilişim Eğitim Sağlık Nakliyat Temizlik Tic. Ltd. Şti.nin ihale dokümanına göre hesaplanan asgari işçilik maliyeti ve kâr hariç yaklaşık maliyet tutarının altında teklif verdiği görülmüştür.
İdari Şartname’nin 33.2’nci maddesinde “Teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden Kanunun 38 inci maddesine göre açıklama istenecektir. Bu kapsamda; ihale komisyonu sınır değerin altında kalan teklifleri aşırı düşük teklif olarak tespit eder ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu;
a) Verilen hizmetin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifi reddedilir. İhale komisyonunca reddedilmeyen teklifler, geçerli teklif olarak belirlenir. İhale üzerinde bırakılan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması durumunda kesin teminat 40.1 inci maddede yer alan hüküm uyarınca hesaplanan tutar üzerinden alınır.” düzenlemesine yer verildiği görülmüştür.
4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun “Aşırı düşük teklifler” başlıklı 38’inci maddesinde “İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister.
İhale komisyonu;
a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,
b) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,
c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,
gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.” hükmü,
4857 sayılı İş Kanunu’nun “Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu” başlıklı 30’uncu maddesinde “İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli, kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya 21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 16/6/1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.
…
Özel sektör işverenlerince bu madde kapsamında çalıştırılan 17/7/1964 tarihli ve 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa tabi engelli sigortalılar ile 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Kanunun 14 üncü maddesinde belirtilen korumalı işyerlerinde çalıştırılan engelli sigortalıların, aynı Kanunun 72 nci ve 73 üncü maddelerinde sayılan ve 78 inci maddesiyle belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin tamamı, kontenjan fazlası engelli çalıştıran, yükümlü olmadıkları halde engelli çalıştıran işverenlerin bu şekilde çalıştırdıkları her bir engelli için prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigorta primine ait işveren hisselerinin yüzde ellisi Hazinece karşılanır. İşveren hissesine ait primlerin Hazinece karşılanabilmesi için işverenlerin çalıştırdıkları sigortalılarla ilgili olarak 506 sayılı Kanun uyarınca aylık prim ve hizmet belgelerinin yasal süresi içerisinde Sosyal Güvenlik Kurumuna verilmesi ve sigortalıların tamamına ait sigorta primlerinin sigortalı hissesine isabet eden tutarı ile Hazinece karşılanmayan işveren hissesine ait tutarın ödenmiş olması şarttır. Bu fıkraya göre işveren tarafından ödenmesi gereken primlerin geç ödenmesi halinde, Hazinece Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılacak ödemenin gecikmesinden kaynaklanan gecikme zammı, işverenden tahsil edilir. Hazinece karşılanan prim tutarları gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmaz. Bu fıkrada düzenlenen teşvik, kamu idareleri hariç 506 sayılı Kanun kapsamındaki sigortalılara ilişkin matrah ve oranlar üzerinden olmak üzere, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıkların statülerine tabi personeli için de uygulanır. Bu fıkranın uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığı tarafından müştereken belirlenir.
Bu maddeye aykırılık hallerinde 101 inci madde uyarınca tahsil edilecek cezalar, engellilerin ve eski hükümlülerin kendi işini kurmaları, engellinin iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, engellinin işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılır. Tahsil edilen cezaların kullanımına ilişkin hususlar, Türkiye İş Kurumunun koordinatörlüğünde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü ile İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü, en çok işçi ve işvereni temsil eden üst kuruluşların ve en çok engelliyi temsil eden üst kuruluşun birer temsilcisinden oluşan komisyon tarafından karara bağlanır. Komisyonun çalışma usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.
Eski hükümlü çalıştırılmasında, kanunlardaki kamu güvenliği ile ilgili hizmetlere ilişkin özel hükümler saklıdır.” hükmü bulunmaktadır.
Aynı Kanun’un “Engelli ve eski hükümlü çalıştırma zorunluluğuna aykırılık” başlıklı 101’inci maddesinde “Bu Kanunun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak engelli ve eski hükümlü çalıştırmayan işveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her engelli ve eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için binyediyüz Türk Lirası idari para cezası verilir. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulamaz.” hükmü yer almaktadır.
Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında teklif fiyata dahil giderler” başlıklı 78’inci maddesinin 78.28 nolu alt maddesinde “78.28. (Ek : 25/12/2013-28862 R.G./ 3. md.) İstekliler tekliflerini hazırlarken 4857 sayılı İş Kanunun ilgili maddelerinde düzenlenen sorumluluk çerçevesinde engelli işçi çalıştıracaklarını beyan etseler dahi, tekliflerin eşit koşullarda değerlendirilmesini sağlamak amacıyla tekliflerin değerlendirilmesinde bu durum dikkate alınmayacak, bütün istekliler tekliflerini olağan işçilik bedelleri üzerinden vereceklerdir. Ancak işin yürütümü sırasında yüklenicinin engelli işçi çalıştırması durumunda, yükleniciye fazla ödeme yapılmasını engellemek amacıyla 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esaslar gereğince, engelli işçi çalıştırma nedeniyle Hazine tarafından karşılanan prim tutarı, idarece yüklenicinin hakedişinden kesilecektir.” açıklaması yer almakla birlikte Danıştay 13. Dairesi’nin 09.06.2014 tarihli ve E:2014/481 sayılı kararı ile bahse konu maddenin yürütmesinin durdurulmasına karar verilmiştir.
Danıştay 13. Dairesi’nin 09.06.2014 tarihli ve E:2014/481 sayılı kararı ile 25.12.2013 tarih ve 28862 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kamu İhale Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ’in 3’üncü maddesinin yürütmesinin durdurulmasına karar verildiğinden, ihale ilan tarihi olan 18.07.2014 tarihi itibarıyla, şikayete konu ihaleye katılan isteklilerin 4857 sayılı İş Kanunu'nun 30’uncu maddesi uyarınca tekliflerini oluşturmasının mümkün olduğu anlaşılmıştır.
Öte yandan Kamu İhale Genel Tebliği’nin “Hizmet alımı ihalelerinde sınır değer tespiti ve aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi” başlıklı 79. uncu maddesinde “79.1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihalelerinde kar hariç yaklaşık maliyet tutarı; personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde ise yaklaşık maliyetin 1,30 sayısına bölünmesinden elde edilen tutar sınır değer olarak kabul edilir.
79.2. İhale ilanında ve dokümanında teklifi sınır değerin altında kalan isteklilerden açıklama isteneceği belirtilen hizmet alımı ihalelerinde, aşırı düşük tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında aşağıdaki düzenlemelere göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
79.2.1. Aşırı düşük tekliflere yönelik açıklama istenmesine ilişkin yazıda, isteklilerin yapacakları açıklamalara esas olacak önemli teklif bileşenlerinin, bütün istekliler için aynı unsurları içerecek şekilde belirtilmesi zorunludur. Aşırı düşük teklif açıklaması sunulması için isteklilere üç (3) iş gününden az olmamak üzere uygun bir süre verilir.”denilmektedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri çerçevesinde, idarece hesaplanan kâr hariç yaklaşık maliyetin ve ihale dokümanına göre hesaplanan asgari işçilik maliyetinin altında teklif sunan başvuru sahibi Dorate Grup Bilişim Eğitim Sağlık Nakliyat Temizlik Tic. Ltd. Şti.nin aşırı düşük teklif sorgulamasına tabi tutulması gerektiği sonucuna varılmıştır.
B) İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmelik’in 18’inci maddesi yönünden yapılan inceleme sonucunda tespit edilen aykırılıklar ve buna ilişkin inceleme ve hukuki değerlendirme aşağıda yapılmıştır.
Sonuç olarak, yukarıda mevzuata aykırılıkları belirtilen işlemlerin düzeltici işlemle giderilebilecek nitelikte işlemler olduğu tespit edildiğinden, teklif fiyatı karsız yaklaşık maliyetin altında olan Dorate Grup Bilişim Eğitim Sağlık Nakliyat Temizlik Tic. Ltd. Şti., Edessa Yem. San. ve Tic. A.Ş. , Satem Sos. Hiz. San. ve Tic. Ltd. Şti. – Trend Hiz. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimi ve Meterkan Loj. Med. Tem. İnş. ve San. Tic. Ltd. Şti. - Mtn End. İnş. San. ve Tic. Ltd. Şti. - Vefa Tek. ve Sos. Hiz. San. Tic. Ltd. Şti. - Rota Hiz. Org. San. Tic. Ltd. Şti. Ortak Girişimlerinden aşırı düşük teklif açıklaması istenilmesi ve bu aşamadan sonraki ihale işlemlerinin mevzuata uygun olarak yeniden gerçekleştirilmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle 4734 sayılı Kanun'un 65'inci maddesi uyarınca bu kararın tebliğ edildiği veya tebliğ edilmiş sayıldığı tarihi izleyen 30 gün içerisinde Ankara İdare Mahkemelerinde dava yolu açık olmak üzere,
Anılan Kanun'un 54'üncü maddesinin onbirinci fıkrasının (b) bendi gereğince düzeltici işlem belirlenmesine,
Oybirliği ile karar verildi.
